O metodzie Kids’Skills – Dam Radę! w terapii dzieci rozmawia Adrian Kondraciuk i Monika Leontiew.

Adrian Kondraciuk: Czym jest metoda Kids’Skills?

Monika Leontiew: Metoda Kids’ Skills – „Dam Radę!” została opracowana przez fińskiego psychiatrę  i psychoterapeutę Bena Furmana oraz jego współpracowniczkę Tapanię Aloha w latach 90. XX wieku  w Instytucie Terapii Krótkoterminowej w Finlandii. Opiera się na filozofii podejścia skoncentrowanego na rozwiązaniach. Czerpie również z terapii narracyjnej i systemowej. Początkowo metoda była praktycznym narzędziem pomocnym w radzeniu sobie z problemami dzieci w wieku przedszkolnym.  Z biegiem lat rozpowszechniła się na całym świecie i zaczęła być stosowana w różnych obszarach  i miejscach pracy z dziećmi. Wielu zwolenników oraz praktyków opisując swoją pracę, dowiodło jej skuteczność nie tylko w pracy z dziećmi, ale również z nastolatkami, a nawet osobami dorosłymi. Metoda polega na przeformułowaniu problemu na umiejętność do nauczenia się. Cały proces to 15 kroków, przez które dziecko przechodzi razem z rodziną.

A.K.: Czym metoda ta różni się od innych popularnych metod pracy z dziećmi?

M.L.: Metoda „Dam Radę!” przede wszystkim nie koncentruje się na źródle i historii problemu. Pomaga za to w uczeniu się umiejętności pomocnych w ich przezwyciężaniu. Zgodnie z filozofią TSR, aby poradzić sobie z problemem, wcale nie trzeba szczegółowo go analizować. Jest to zgodne również  z naturą dzieci, które mają w sobie wewnętrzną motywację do przezwyciężania trudności. To dorośli, często traktują problem jako wynik zaburzeń. Dzieci postrzegają swoje problemy jako następstwo braku umiejętności, których zwyczajnie potrzebują się nauczyć. To, co również jest istotne to fakt, że Kids’ Skills angażuje w proces terapii całą rodzinę, przyjaciół czy inne bliskie dziecku osoby oddziałując tym samym na system.

A.K.: Co przekonało Cię do szkolenia w tej metodzie?

M.L.: Kiedy odbywałam zaawansowane szkolenie w nurcie Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach, to w bloku przeznaczonym rodzinie, dzieciom i młodzieży, prowadząca dzieliła się wiedzą popartą swoją wieloletnią praktyką w pracy z dziećmi i młodzieżą. Opowiadała wtedy, jak ona korzysta z programu „Dam Radę!”. Zapragnęłam wówczas zgłębić tę metodę. W sumie nie tylko ona mnie do tego przekonała, ponieważ mam przyjemność znać kilka osób, które chętnie sięgają po Kids’ Skills, kiedy uznają to za pomocne m.in. Ty;) Chyba najbardziej przekonała mnie jej prostota i  założenie, aby skupiać się na nabywaniu nowej umiejętności zamiast na roztrząsaniu problemu. Z relacji osób z całego świata wiem, jak zaskakująco skuteczna jest ta metoda – jeśli stosują ją osoby opierające się na filozofii szacunku i współpracy.

A.K.: Możesz opisać jak przebiega terapia z dzieckiem w oparciu o metodę Kids’ Skills w Twoim gabinecie?

M.L.: Kiedy rodzic dzwoni lub pisze do mnie w celu umówienia się na spotkania, przede wszystkim ustalam, w jakim wieku jest dziecko. Jest to bardzo ważne, bo kiedy słyszę, że chodzi o człowieka do 11 roku życia, to najpierw proponuję spotkanie z rodzicem, a najlepiej z rodzicami w celu ustalenia, na czym rodzicom będzie zależało, a dopiero później spotykamy się z dzieckiem.

Podczas pierwszego spotkania poznajemy się. Rodzice opowiadają mi o swoim dziecku i sytuacji, która ich sprowadza. Wspólnie poszukujemy tego, co w tym momencie jest dla nich najważniejsze. Zawsze jestem strasznie ciekawa mocnych stron dziecka, tego, co już potrafi, z czego rodzice są najbardziej dumni. Czasami oczywiście mówienie o zasobach i mocnych stronach może być trudne, bo to, co nazywamy problemem, potrafi skutecznie odwracać uwagę od pozytywów. Zawsze jednak okazuje się, że rodzice przedstawiają mi osobę, która już wiele potrafi – wykorzystuję to wiedzę na kolejnych spotkaniach. Oprócz tego taka pozytywna rozmowa pozwala rodzicom dostrzec rzeczy, których wcześniej nie zauważali albo nawet nie byli świadomi. Już samo to potrafi być pierwszym krokiem ku zmianie. Podczas takiego spotkania opowiadam również, w jaki sposób pracuję i jak przebiega terapia metodą Kids’ Skills. Na koniec proponuję rodzicom, aby podzielili się tymi informacjami z dzieckiem oraz aby na kolejne spotkanie przygotowali listę umiejętności, których dziecko chciałoby się nauczyć.

Na drugim spotkaniu z dzieckiem dbam o to, aby zbudować z nim dobrą relację. Wspólnie zastanawiamy się również nad tym, jakiej umiejętności potrzebuje. Ważne jest dla mnie, żeby to dziecko o tym zdecydowało. Praca metodą Kids’ Skills opiera się na wewnętrznej motywacji dziecka, stąd traktowanie go jako eksperta, jest bardzo ważne. Również samo dziecko decyduje o tym, od czego zacznie oraz jak będzie wprowadzało w życie nowe rozwiązania. Ważne jest też to, kto będzie je w tym wspierał oraz jak cała rodzina będzie świętować opanowanie nowej umiejętności. Kolejne spotkania to omawianie postępów oraz dalsza praca nad umiejętnością. Cały ten proces pozwala na zbudowanie pewności siebie i poczucia odpowiedzialności u dziecka a rodzicom umożliwia dostrzec w swoim dziecku mnóstwo fantastycznych umiejętności i zdolności.  Ciekawe jest to, że czasami rodzice, słysząc o takim sposobie pracy, sami postanawiają nauczyć się jakiejś umiejętności. Jest to bardzo wspierające dla dziecka, jak i budujące i spajające dla całej rodziny 😉

A.K.: A co w sytuacji gdy do Twojego gabinetu trafia starsze dziecko – nastolatek?

M.L.: Sytuacja, w której pracuję z nastolatkiem, w zasadzie jest podobna. Z tą różnicą, że jeszcze bardziej staram się być uważna na potrzeby młodego człowieka. Czasem zdarza się, że nastolatek nie chce, aby w spotkaniu uczestniczyli jego rodzice. Rozumiem to, ponieważ wiek nastoletni wiąże się z większą niezależnością i chęcią autonomii. Pierwsze spotkanie przeznaczam na budowanie relacji i poznanie się. Upewniam się również, czy sobie wzajemnie odpowiadamy. W terapii szalenie ważna jest relacja, stąd istotne jest dla mnie, aby nastolatek miał poczucie, że odpowiadam mu jako terapeutka, ale też człowiek. Zawsze dążę do tego, aby to młody człowiek podjął decyzję o ponownym spotkaniu. Staram się też, aby rodzice dostrzegli w swoim dziecku również te zachowania, z których są dumni. Czasami jest to szansa, aby powiedzieć sobie coś miłego i tak naprawdę oczywistego. Często w gabinetowych okolicznościach jest to bardzo wspierające. Kolejne spotkania często odbywają się z samym nastolatkiem. Rodzice czekają w drugim gabinecie, co nie oznacza, że w ogóle nie biorą udziału w procesie terapeutycznym. Zawsze ustalam z nastolatkiem, jakiej umiejętności to on potrzebuje się nauczyć. Dużo czasu poświęcam na analizę korzyści i budowanie preferowanej przyszłości. Metodę „Dam Radę!” zawsze dostosowuję do potrzeb nastolatka, uzgadniając z nim wszystko. Adaptacja metody Kids’ Skills w pracy z nastolatkami nosi nazwę „Mission Possible”.

A.K.: Jakie korzyści może przynieść praca z dzieckiem w oparciu o Kids’ Skills?

M.L.: Najważniejsze jest chyba to, że metoda ta, jest bliska perspektywie dziecka. Praca prowadzona jest z dużym poszanowaniem do wyrażanych przez dziecko opinii i wartości. Mówiąc krótko, mały człowiek jest traktowany jak ekspert od znajdowania własnych rozwiązań. W naturalny sposób taka forma pracy wpływa na poczucie własnej wartości, sprawczość i dostarcza dużej ilości zasobów. Oprócz tego rodzice traktowani są tutaj jako partnerzy terapeuty i eksperci od własnego dziecka. Stąd współpraca z nimi i włączanie ich w proces terapeutyczny jest bardzo ważna. Ich zadaniem jest wspieranie swojego dziecka, ponieważ zmiana nie może się zadziać bez ich udziału.

A.K.: Wiele osób pyta o skuteczność tej metody. W obliczu jakiego rodzaju trudności Kids’ Skills może być pomocna?

M.L.: Tak jak wspominałam wcześniej, metoda w dużej mierze bazuje na filozofii Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach, a badania nad tym podejściem trwają od wczesnych lat 80 XX w. Dziś skuteczność tej terapii jest potwierdzona naukowo podobnie jak innych nurtów terapeutycznych takich jak np. bardzo popularna w pracy z dziećmi terapia poznawczo-behawioralna. Zainteresowanych mogę odesłać do opracowania przygotowanego przez Sekcję Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach Polskiego Towarzystwa Psychologicznego na temat skuteczności TSR – http://ptp-psr.pl/skutecznosc-tsr-badania/

Idąc za tym, metoda „Dam Radę!” może być użyteczna tak naprawdę w wielu różnych obszarach tj.:

• lęki,
• niewłaściwe zachowania,
• zaburzenia koncentracji,
• złe nawyki,
• napady złości,
• problemy z jedzeniem lub snem,
• korzystanie z toalety itp.

Atutem Kids’ Skills jest jej uniwersalność, stąd jej różnorodne zastosowanie. Również w pracy z dziećmi w obszarze niepełnosprawności oraz doświadczających nadpobudliwości, depresji czy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.

A.K.: Jakie korzyści dostrzegasz w stosowaniu tej metody dla siebie?

M.L.: Pracując w oparciu o założenia i metodę Kids Skills, sam przebieg spotkania nie jest tak „obciążający” dla uczestników, ponieważ nie skupiamy się na problemie. Wspólnie szukamy celu i zasobów. W spotkaniu ekspertami oraz pomysłodawcami od nabywania nowej, chcianej umiejętności są dzieci. To jest niesamowite, jak one potrafią zrozumieć i nazwać to, co jest im tak naprawdę potrzebne, aby rozwiązać problem. Często już sama rozmowa o korzyściach, mobilizuje je do działania.

Samo uczestniczenie w takim procesie gdzie z czystym zaciekawieniem podążam za rodziną, która zaczyna lepiej się rozumieć, odbudowuje więzi i odzyskuje siły, jest dla mnie bardzo budujące i wzruszające. Napełnia mnie również przekonaniem, że naprawdę nie potrzeba wiele. Wystarczy pchnąć jedną kostkę domina, aby kolejne również się przewracały.

A.K.: W jaki sposób sami rodzice mogą korzystać z Kids’ Skills?

M.L.: Podczas konsultacji, kiedy zapoznam się z sytuacją rodziny i ustalimy jakiej umiejętności potrzebuje dziecko, angażuję rodziców w proces terapii. Często wyposażam ich w różnego rodzaju narzędzia. Uczę sposobów komplementowania, wydobywania mocnych stron. Zachęcam rodziców również do tego, aby sami rozmawiali z dzieckiem o korzyściach, ale też wspólnie zastanawiali się nad tym, co pozwala im wierzyć w to, że zmiana jest możliwa. Ważne jest to, aby rodzice zauważali postępy i doceniali indywidualne podejścia ich dziecka do sytuacji. Z ich pomocą terapia naprawdę może być szybka i skuteczna. Zmiana w jednym obszarze systemu rodzinnego zawsze generuje zmiany w innym 🙂

Przydatne adresy stron:

1. Helsinki Brief Therapy Institute – https://brieftherapy.fi/

2. Oficjalna strona twórcy metody, dr Bena Furmana – https://benfurman.com/WP2/

3. Oficjalna strona metody Kids’ Skills – https://www.kidsskills.org/

4. Aplikacja pomocna w pracy metodą Kids’ Skills – http://www.kidsskillsapp.com/

5. Kids Skills – umiejętności zamiast problemów – grupa dla rodziców i praktyków metody na Facebooku – https://www.facebook.com/groups/1107732919422772